Ante as múltiples noticias e comentarios alarmantes que se están a producir ultimamente por causa da subida dos cereais e as consecuencias deste incremento no consumidor, ofrecendo unha visión distorsionada e incluso manipulada da realidade na que o principal prexudicado está a ser o agricultor/gandeiro, as cooperativas agrarias consideramos pertinente aclarar cal é a orixe da actual situación e de como está a afectar, en realidade, aos agricultores e consumidores.
A modo de aclaración, un exemplo ben sinxelo: un hipotético incremento do trigo panadeiro do 40% supón 0,1 €/kg de trigo. Se temos en conta que cun quilo de trigo prodúcense 5 barras de pan, o efecto sería de 2 céntimos de € por barra, unha cifra moi distante da que se está anunciando ante os medios de comunicación.
Outro dos argumentos que se está a empregar ata a saciedade como causa fundamental da situación actual é o emprego de cereais e oleaxinosas para a produción de biocombustibles. Esta circunstancia estase a producir, pero as cantidades manexadas non permiten considerala unha causa principal, pode considerarse un elemento adicional pero, se temos en conta que na UE la produción total de cereais ascendeu a 280 millóns de T en 2006 e o consumo de biocombustibles apenas alcanzou os tres millóns, a conclusión é que o emprego de cereais para este destino representa unicamente o 1%.
Con estes exemplos preténdese aclarar que se están a aproveitar determinadas circunstancias do mercado internacional para aplicar unhas subidas de prezos excesivas e innecesarias, en determinados sectores, que afectan directamente ao consumidor, colocando ao agricultor e ao gandeiro como mampara e escusa de decisións partidistas e particulares nas que en absoluto, intervén este colectivo.
Na nosa Comunidade Autónoma, basicamente consumidora de cereal, estamos a ver como os denominados “gandeiros sen terra”, produtores de porcino, polos de engorde ou coellos están a sufrir o incremento dos prezos dos cereais chegando a límites difíciles de soportar. Se temos en conta que os cereais supoñen arredor do 75% do custe da alimentación deste gando e que os pensos subiron nun 40%, queda patente a dificultade de moitas granxas galegas para poder sobrevivir. Unha subida dos cereais como a que se está a producir deberá favorecer, por supervivencia, un incremento nos custes do prezo destas carnes.
É real a subida no prezo dos cereais pero as consecuencias son diferentes para o consumidor e para o gandeiro, este dobremente prexudicado: polo incremento que está a percibir na materia prima e pola campaña negativa intencionada que se está a facer sobre a súa imaxe mediante a traslación dunha influenza directa entre esta subida e un incremento desproporcionado e irreal no prezo final ao consumidor nos que dita subida non está xustificada, por irresponsable, en detrimento da urxente situación denunciada polos gandeiros.
Os factores que teñen derivado na subida do prezo do cereal son varios e veñen marcados por múltiples circunstancias, a nivel mundial, como o incremento da demanda, a redución da oferta e, sobre todo, a causa principal desta situación, polas erráticas e continuas decisións tomadas no ámbito da PAC, a Política Agraria Comunitaria.
Incremento da demanda
Se observamos os índices de demanda de materias primas no continente asiático, nas últimas campañas, detectamos un incremento sostido da demanda de cereais, sobre todo en China e India, lugares nos que as granxas de porcino e de aves están a manifestar un alto crecemento, co que esto implica en canto á necesidade de consumir máis materias primas. Estas circunstancias xa xustifican un incremento nos prezos dos cereais, tendo en conta a globalización dos mercados e a conseguinte influenza exercida na oferta e demanda no resto do Planeta.
Redución da oferta e a PAC
Ademais do aumento da demanda de materias primas en Asia, constátase unha redución da produción no Este de Europa e no hemisferio Sur, froito dunha climatoloxía adversa e sobre todo, da aplicación da PAC (Política Agraria Común), obsesionada coa xestión dos excedentes dos anos oitenta e cos custes derivados da aplicación dos instrumentos de regulación de mercado.
O obxectivo primeiro desta política era a contención da produción comunitaria, elemento que aínda continúa en vigor nalgúns sectores, como é o leiteiro, coa aplicación das cotas lácteas, que limitan a produción dos gandeiros co perigo de aplicación de multas en caso de exceso de produción. Un perigo que en Galicia temos moi presente xa que, segundo o informe de produción do FEGA do mes de xullo, a produción de leite na campaña actual é menor que na campaña 2006/2007 excepto no caso de Galicia, onde aumentou. En caso de supertaxa, pasarse supón, para o gandeiro, pagar 27,83 € por cada 100 litros.
Aínda que a UE propón abrir un debate a finais de ano sobre a desaparición das cotas lácteas mediante o incremento de cota ou a redución da supertaxa, en principio, non se adoptará ningunha destas medidas antes do 2015 aínda que se produza unha falta de leite, circunstancia que parece que xa está acontecendo a nivel mundial coa falta de reservas de leite en po e manteiga.
Por outro lado, o desacoplamento das axudas, aprobado na última reforma da PAC, supuxo o abandono da política de prezos por unha política de rendas que ademais de desincentivar a produción, implantaba a retirada obrigatoria de superficies de cultivo para poder percibir os pagos compensatorios. Estas e outras circunstancias aumentaron os custes adicionais e contribuíron ao abandono por parte de moitos produtores que non se viu reforzado polo relevo xeracional. Como exemplo, en España, dende 1986, desapareceron 172.000 explotacións leiteiras.
Esta política, centrada na contención da produción e na liberalización dos mercados, deixou aos produtores e consumidores á disposición destes mercados, abandonando unha práctica fundamental, a garantía de abastecemento.
Ademais do incremento da demanda e da redución da oferta hai que destacar o aumento dos prezos nos principais inputs agrarios, o que se traduce no aumento dos custes de produción. Reiterar, neste senso, os efectos derivados do incremento do prezo do petróleo, e en consecuencia, dos carburantes, fertilizantes, plásticos…
Momento de actuar
As cooperativas agrarias consideramos que é o momento de revisar as decisións adoptadas e estudar a conveniencia de reorientar a PAC de cara a contemplación das novas necesidades mundiais, xa que a política seguida ata o de agora, de contención de produción e liberalización de mercados, deixou de lado unha práctica fundamental, a garantía de abastecemento.
Cómpre unha maior atención, unhas políticas máis coidadosas e eficientes co contorno agrario, base de moitas economías, tanto galegas como do resto do Planeta que permitan o desenvolvemento dunha agricultura consecuente, previsora e con capacidade de manobra, inmune as continuas oscilacións políticas e atenta ás necesidades dos produtores e dos consumidores, castigando as manobras interesadas que favorecen a uns poucos intermediarios en detrimento da imaxe do agricultor e do gandeiro.
O que está a pasar recorda ao conto de Pedro e o Lobo, estase a prestar máis atención ás voces que berran intencionadamente un innecesario, un desfasado aumento no prezo de certos produtos, provocando unha alarma inexistente e irresponsable a costa de non asumir a realidade noutros verdadeiramente necesarios e manchar a imaxe dos principais prexudicados: os gandeiros/ agricultores.
É responsabilidade de todos nós cambiarlle o final ao conto.
Para máis información contactar con Higinio Mougán, director -xerente de AGACA no tfno: 981 584783 ou 609 052510.
