Impulso ao emprego

Segundo a estatística oficial do Estado, á cabeza de todas as ocupacións que están a xerar emprego sitúanse a agricultura, a gandería e a caza. O sector primario consolídase como o que mellor resistiu a crise, dado que apenas perdeu un 7% dos seus afiliados dende 2008. O agro é a reserva económica e social que acolle aos expulsados doutros sectores, e por iso tamén recupera traballadores, mesmo nos inicios do ano 2014. Segundo as estatísticas, a industria da alimentación tamén arrancou 2014 con forza e sitúase á cabeza do sector manufactureiro, por volume de contratación neto.

En Galicia atopamos varios eidos agrarios e gandeiros onde emprender é posible. Neste número de Cooperación Galega quixemos recoller algúns dos mesmos. Xa falamos meses atrás das amplas posibilidades de futuro que os organismos oficiais auguran á produción de carne de vacún, que no caso galego pode acollerse a potente marca de ampla implantación no mercado: “I.X.P. Ternera Gallega”. Pero, non só os sectores gandeiros teñen percorrido. A horta galega é cada día máis demandada polos nosos consumidores e tamén é apreciada nos meses de verán noutros mercados de fóra:  as froitas autóctonas, a produción ecolóxica, a transformación tradicional agroalimentaria…

Ben é certo que ao medio rural non pode achegarse ningún emprendedor con pretensión de facer negocio rápido, de dar “pelotazos” coma nos tempos da especulación inmobiliaria. Pola propia natureza das producións agrarias e gandeiras, necesítase que o tempo pase para que a colleita chegue; ás veces, con sobresaltos e perdas xeradas polo clima, polas enfermidades e pragas, polos elementos alleos aos que se expoñen sempre, agricultores e gandeiros. Pero, con sobresaltos e atrancos, se algo poden confesar é a enorme satisfacción que xera ver medrar un animal, ver como nace e crece un cultivo, … en definitiva, ver o enorme potencial da natureza agraria e gandeira de Galicia.

Neste retorno ao campo, pasa a xogar un papel clave a organización da produción para dar servizo de produto en calidade e cantidade pactada cos clientes: hai que evitar os rexeitamentos por problemas de calidade, e procurar cumprir os compromisos de entrega de produtos demandados polos clientes, evitando faltas puntuais de volume necesario. Pero, tamén é fundamental a organización da produción para prestar servizos aos produtores, para comercializar os produtos e para que sexan o máis eficientes posibles producindo nas súas explotacións agrarias, recibindo formación, asesoramento e consellos prácticos. E nesta función ningunha organización se adapta mellor aos emprendedores coma unha cooperativa. A cooperativa posibilita aos novos emprendedores sentirse arroupados e acollidos na nova actividade en pé de igualdade. Fai sentir aos emprendedores acollidos, que forman parte dun novo clan, dun novo clube onde poden sentirse identificados e arroupados.

As cooperativas ofrecemos valores á nova sociedade que está a xurdir desta crise. Valores demandados por uns consumidores cada vez máis reflexivos, conscientes e responsables no seu acto de consumo. A sociedade sabe que as cooperativas desenvolven un control democrático da actividade e que todos os anos renden contas da xestión feita. Que hai unha participación económica na actividade en función do esforzo individual de cada socio nun marco solidario e de apoio mutuo. Que a educación, a promoción e a formación forman parte do seu xeito de estar na sociedade. Que moitas cooperativas están comprometidas coa comunidade, sendo o sustento de tradicións, manifestacións culturais, do patrimonio social do seu contorno... Por iso, a cooperativa é a organización clave para o apoio aos emprendedores rurais.

Consumo, cooperativismo e calidade

 

Hai 30 anos, os produtos das cooperativas agrarias no mercado non eran valorados polos consumidores como produtos de calidade. As cooperativas arrastraban imaxe de teren un produto pouco renovado ou anticuado, de seren entidades falsamente protexidas nun mercado moi intervido polo Estado. Isto provocaba que estiveran distanciadas dos intereses dos seus socios, e por ende, moi criticadas polos mesmos, con hábitos de xestión pouco acordes cos novos movementos sociais da incipiente democracia e con prácticas de xestión pouco transparentes que proviñan de períodos predemocráticos.

Moitos agricultores e gandeiros xa comprendían daquela a necesidade de transformar e comercializar os produtos dos seus socios para captar valor dos mercados e distribuílo entre os mesmos. Pero, precisamente pola mala imaxe das cooperativas cara ao mercado e mesmo cara aos socios, houbo nesa época unha enorme proliferación de sociedades agrarias de transformación (SATs), asociacións ou mesmo sociedades limitadas con reparto igualitario das participacións societarias, sociedades anónimas, etc. Daquela, sacar unha marca dun alimento calquera e resaltar o nome cooperativo era pouco comercial, xeraba mala imaxe para o produto e restaba valor de mercado aos alimentos a vender.

Pouco ou nada queda daquel cooperativismo nado no anterior réxime. A entrada na Unión Europea, a liberación e desprotección dos mercados agroalimentarios, a competencia feroz polo beneplácito dos consumidores, a profesionalización e modernización da xestión, mesmo a globalización que nos empurra cara á crecente internalización das empresas fixo que as cooperativas que sobreviviron ou naceron mudaran co mercado e coas esixencias do consumidor. Neste intre, moitas cooperativas usan e destacan o seu xeito de organización cooperativo coma un valor positivo para captar o interese e a aprobación dos seus clientes e consumidores.

Un alimento transformado e comercializado por unha cooperativa é produto “veciño como os de quilómetro cero, próximo, fresco por ser próximo, con orixe garantida”; pero, en xeral, con marca pouco coñecida polos consumidores. Por iso, cremos que algunhas tendas de distribución poden chegar a usar “stopper” ou banderolas coa finalidade de identificar o produto cooperativo no lineal, para que o consumidor atope o produto na zona da tenda onde habitualmente se dirixe a buscalo. Sabemos que están moi ben valorados por parte do consumidor produtos cooperativos nos que a rexión de orixe ten fama, como as laranxas de Valencia, o leite de Galicia, o aceite de Andalucía, a carne de Galicia, ...

Queda moito camiño por percorrer neste campo da promoción dos produtos cooperativos de cara ao consumidor e no punto de venda. Pero, é un camiño que as cooperativas deberían facer unidas baixo criterios de complementariedade e sinerxías de esforzos, tratando de trasladar os valores sociais e mesmo esenciais do propio cooperativismo (a ligazón co produtor, a trazabilidade do produto, a reversión do beneficio no agricultor e na sociedade rural, o funcionamento democrático, a solidariedade,...). Pero, sempre tendo presente que o consumidor nos vai esixir unha calidade, unhas garantías, unha solvencia empresarial que avalen ó produto que merca para consumo propio ou da súa familia.

Temos que esforzarnos en dar a coñecer os produtos que comercializan as cooperativas mediante campañas de promoción cara o consumidor e na distribución. Por iso é importante impulsar a presenza en feiras e eventos de tipo comercial trasladando o papel social importante que desenvolven as cooperativas. Comprometémonos a impulsar sinerxías entre as empresas evitando localismos e protagonismos excluíntes, e animando a mentalización de cara a colaboración entre todos nesta inxente tarefa de reconquista dos mercados.

Editorial Cooperación Galega, nº 117 Marzo 2014